Κρυμμένος έξυπνα πίσω από το
κίνημα των φουτουριστών του Filippo
Tomasso Marinetti, ο φασισμός χτίστηκε
μεθοδικά στην Ιταλία από το 1910 μέχρι το 1919, οπότε και απέκτησε το δικό του
ολοκληρωμένο μανιφέστο δημοσιευμένο στις 23 Μαρτίου στο Μιλάνο. Ναι, οι ρίζες του
φασισμού μπορούν να αναζητηθούν μέσα σε ένα πνευματικό και καλλιτεχνικό κίνημα
πολλοί από τους εκπρόσωπους του οποίου, «παραστράτησαν».
“Εδώ στην Ιταλία
δημοσιεύουμε αυτό το μανιφέστο ολέθριας και εμπρηστικής βίας με το οποίο σήμερα
ιδρύουμε το Φουτουρισμό για να λυτρώσουμε την Ιταλία από τη γάγγραινα των
καθηγητών, αρχαιολόγων, τουριστικών οδηγών και αρχαιοδιφών», έλεγε στην
εισαγωγή του το μανιφέστο των φουτουριστών.
Λίγα χρόνια μετά, ο Gabriele D’ Annunzio έβαζε
κι αυτός το λιθαράκι του εμπνέοντας τον Mussolini.
Έτσι, φτάνουμε στις 23
Μαρτίου του 1919, στην Piazza
San Sepolcro του Μιλάνου όπου 120 άτομα
-ένα συνονθύλευμα σοσιαλιστών, εθνικιστών, ρεπουμπλικανών, φουτουριστών
καλλιτεχνών και συνδικαλιστών- ιδρύεται, ουσιαστικά, το πρώτο φασιστικό κόμμα
υπό τον Mussolini.
Η πρώτη αντίδραση στους
φασίστες ήλθε το 1921 από τον αναρχικό Argo Secondari, που ίδρυσε την ένοπλη
αντιφασιστική ομάδα με την ονομασία Arditi del Popolo (AdP).
Μέσα από το AdP άρχισαν να βγαίνουν και τα πρώτα
αντιφασιστικά τραγούδια, οπότε, μάλλον εκεί πρέπει να αναζητήσουμε και τη
γέννησή τους.
Μερικά χρόνια αργότερα, ήλθε
ο ναζισμός του Χίτλερ στη Γερμανία και το γερμανικό κίνημα γεννήθηκε, σχεδόν,
την ίδια στιγμή. Ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του ’20 έχουμε τις πρώτες
ένοπλες αντιφασιστικές ομάδες, οι οποίες γεννιούνται από το κομμουνιστικό και
το σοσιαλιστικό κόμμα.
Και όπως ήταν φυσικό, μαζί
ήλθαν και τα αντιφασιστικά τραγούδια που επένδυαν μουσικά τον αγώνα και
καλλιτέχνες που ηγήθηκαν του κινήματος. Ο Bertolt Brecht είναι,
βεβαίως, η γνωστότερη φυσιογνωμία, αλλά ο Ernst Busch ήταν αυτός που έδωσε σάρκα και οστά
στις υπέροχες αλληγορίες του ποιητή και συγγραφέα.
Οι επόμενες δεκαετίες είδαν
το φασισμό να απλώνεται σε όλη την υδρόγειο σαν μία νέα Λερναία Ύδρα. Στην
Ισπανία του Φράνκο, βεβαίως, όπου δόθηκε η πρώτη μεγάλη μάχη με όλη την
προοδευτική διανόηση της εποχής να προσχωρεί στις τάξεις του δημοκρατικού
στρατού. Στη Χιλή του Πινοσέτ, στην Ελλάδα του Μεταξά, του εμφυλίου και των
συνταγματαρχών, στην Πορτογαλία, την Κούβα…
Μαζί θα δούμε και θα
ακούσουμε σε συνέχειες μερικά επιλεγμένα και αντιπροσωπευτικά τραγούδια του αντιφασιστικού
κινήματος από τη δεκαετία του 1900 μέχρι και σήμερα.
Anti-fascist Combat Song – Ernst Busch (1932)
Σπουδαίος γερμανός ηθοποιός,
δηλωμένος αντιφασίστας, ο Busch,
έγινε ήδη γνωστός από τα πολιτικά τραγούδια που ερμήνευε στα γερμανικά καμπαρέ.
Το συγκεκριμένο τραγούδι αναφερόταν στον ισπανικό εμφύλιο όπου και πολέμησε στο
πλευρό του δημοκρατικού στρατού και μετά την ήττα βρέθηκε στο Βέλγιο αφού η
άνοδος του Χίτλερ έκανε πια τη Γερμανία εχθρική για αυτόν. Στον πόλεμο
συνελήφθη και βρέθηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης των ναζί μέχρι το 1945 που τον
απελευθέρωσαν οι Ρώσοι. Ήταν από τους πρωταγωνιστές στην Όπερα της Πεντάρας του
Μπρεχτ και επί μακρόν συνεργάτης του.
All You Fascists Bound To Lose – Woody Guthrie (1942)
Κάποιος είχε πει για τον Woody Guthrie «δε νομίζω ότι ήταν
στρατευμένος μουσικός, απλώς έζησε σε πολιτικοποιημένους καιρούς». Ο
σημαντικότερος, μαζί με τον Pete
Seeger,
τραγουδοποιός διαμαρτυρίας της Αμερικής έγραψε αυτό το τραγούδι στη διάρκεια
του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου και κυκλοφόρησε, τελικά, το 1944. Σήμα
κατατεθέν του και το κλασικό «Αυτή η μηχανή σκοτώνει φασίστες» ή This machine kills fascists, που κόλλαγε στην κιθάρα
του από το 1943 και έπειτα.
Bella Ciao –
αγνώστου συνθέτη (1906)
Το ιταλικό τραγούδι που
έγινε σύμβολο αντίστασης στο φασισμό και το ναζισμό στα μέσα του Β΄ Παγκοσμίου
Πολέμου γράφτηκε στις αρχές του 20ου αιώνα και ήταν ένα τραγούδι των εργατών
στις καλλιέργειες ρυζιού της Ιταλίας με τίτλο Alla mattina appena alzata. Το
αντιστασιακό του νόημα το βρήκε επί Μουσολίνι κι οι εκτελέσεις που γνώρισε ίσως
να είναι και χιλιάδες. Στην Ελλάδα επικαιροποιήθηκε ξανά στα πρώτα χρόνια της
μεταπολίτευσης όταν το ηχογράφησε η Μαρία Φαραντούρη και συμπεριελήφθη στο
δίσκο της Τραγούδια Διαμαρτυρίας. Από το 1943 και μετά έγινε το τραγούδι των
ιταλών παρτιζάνων.
Youth Against Fascism – Sonic Youth (1992)
Είκοσι χρόνια πίσω, στο
1992, οι Sonic
Youth
κυκλοφορούσαν το Dirty και
αυτό εδώ το τραγούδι ήταν το δεύτερο single από το άλμπουμ. Οι Sonic τα βάζουν με την Ku Klux Klan, τους δικαστές (αναφερόμενοι στον Clarence Thomas, υποψήφιο για το ανώτατο δικαστήριο, ο
οποίος κατηγορήθηκε το ’91 για σεξουαλική παρενόχληση από τη βοηθό του Anita Hill), τους πολιτικούς που οδηγούν σε
πολέμους και διακρίσεις, με το φασισμό σε κάθε του έκφανση στις ΗΠΑ, αλλά και
παγκοσμίως…
Nazi Punks Fuck Off – Dead Kennedys (1981)
Ο Jello Biafra είναι, ίσως, ο πιο πολιτικοποιημένος
ρόκερ που έβγαλε η Αμερική. Γνωστή η υποψηφιότητά του για δήμαρχος του San Francisco το 1979, όταν ακόμα ήταν ηγετική φιγούρα
του αμερικανικού punk, με
μία από τις πλέον αλλοπρόσαλλες καμπάνιες υποψηφίου που έχουν γίνει ποτέ
παγκοσμίως. Μέσα στο πρόγραμμά του ξεχώριζε η πρόταση για εκλογή των
αστυνομικών από τους κατοίκους κάθε γειτονιάς όπως και το ακραία χαβαλεδιάρικο
να φοράνε όλοι οι επιχειρηματίες κοστούμια κλόουν! Τελικώς, βγήκε τέταρτος από
συνολικά δέκα υποψήφιους. Εδώ τα έβαλε με τους νεοναζί του punk, που αν και λίγοι έκαναν θόρυβο εκείνη
την εποχή και οι skinheads,
παρότι ανεπιθύμητοι, επέμεναν να πηγαίνουν στις συναυλίες των Kennedys. Το τραγούδι κυκλοφόρησε ως
το πέμπτο single
του
συγκροτήματος από την Alternative
Tentacles,
την εταιρία που είχε ιδρύσει μαζί με τον East Bay Ray των Dead Kennedys.
Ακορντεόν – Μάνος Λοΐζος
(1966)
O αδικοχαμένος τόσο νωρίς
Μάνος Λοΐζος (πέθανε το 1982 σε ηλικία 45 μόλις ετών), από τους σημαντικότερους
συνθέτες μετά την… Αγία Τριάδα των Θεοδωράκη – Χατζιδάκι – Ξαρχάκου ήταν βαθιά
πολιτικοποιημένος και ταγμένος στην αριστερά και τα κινήματα. Δίσκοι του όπως
το Καλημέρα Ήλιε και Τα Τραγούδια Του Δρόμου, από όπου προέρχεται κι αυτό το
σπουδαίο τραγούδι, αλλά και Τα Νέγρικα με τη Μαρία Φαραντούρη και Τα Τραγούδια
Μας σημάδεψαν το πολιτικό τραγούδι στη χώρα μας. Οι στίχοι
Τ' αρχινισμένο σύνθημα πάντα
μου μένει
όποτε ακούω από τότε
ακορντεόν
κι έχει σαν στάμπα τη ζωή
μου σημαδέψει:
Δε θα περάσει ο φασισμός.
έγιναν σύνθημα του αγώνα στα
πρώτα μεταπολιτευτικά χρόνια.
Η πρώτη εκτέλεσή του
πιστεύεται ότι έγινε το ’66 από το συνθέτη και τον (όσο κι αν μοιάζει
απίστευτο) Γιάννη Πουλόπουλο! Εδώ, στη
μοναδική του καταγραφή, από το σκηνοθέτη Λάμπρο Λιαρόπουλο και την ταινία
μικρού μήκους, Αθήνα Πόλη Χαμόγελο, του ίδιου έτους.
(We Don’t Need This) Fascist Groove Thang - Heaven 17 (1981)
Οι Heaven 17 ήταν ένα τυπικό συγκρότημα synthpop της δεκαετίας του ’80
ακολουθώντας τα χνάρια των Human
League και
των Depeche
Mode με
ελαφρώς πιο soul
ήχο.
Σίγουρα, δεν ήταν από τα σχήματα που θα χαρακτήριζες πολιτικά. Το ντεμπούτο
τους Penthouse
And Pavement, παρόλα αυτά, ήταν ένας
έντονα πολιτικοποιημένος δίσκος και αυτό, το πρώτο τους single, υποχρέωσε το BBC να το απαγορεύσει από ραδιόφωνο και
τηλεόραση, λόγω των αναφορών του στον Ronald Reagan, τότε προέδρου των ΗΠΑ, και τη Margaret Thatcher, της πρωθυπουργού της Μ.
Βρετανίας. Έφτασε στο Νο 45 του βρετανικού chart.
Ku Klux Klan – Steel Pulse (1978)
Πρόκειται για το πρώτο single των τζαμαϊκανών
Steel Pulse από το
άλμπουμ τους Handsworth
Revolution
του
1978. Ήταν τα χρόνια που η reggae
δίπλα στο punk και
το ska καταλάμβανε τους
βρετανικούς δρόμους και τις ραδιοτηλεοπτικές συχνότητες. Ένα αντιρατσιστικό
τραγούδι που απέκτησε και τον αντιφασιστικό του χαρακτήρα όταν το συγκρότημα
άρχισε να συμμετέχει στις συναυλίες του κινήματος Rock Against Racism μαζί με την Anti-Nazi League και έγιναν κόκκινο πανί για το National Front και τη σιδηρά κυρία, Margaret Thatcher.
If You Tolerate This Your Children Will Be Next –
Manic Street Preachers (1998)
This Is My Truth Tell Me Yours τιτλοφορείτο
το άλμπουμ των ουαλών, βαθιά πολιτικοποιημένων, Manic Street Preachers όπου
περιλαμβανόταν κι αυτό το σπουδαίο τραγούδι. Από τα σημαντικότερα αντιφασιστικά
τραγούδια της σύγχρονης εποχής. Ο τίτλος του προερχόταν από μία αφίσα της
εποχής του ισπανικού εμφύλιου που είχε ως θέμα της τη φωτογραφία ενός παιδιού
να δολοφονείται από τους εθνικιστές του Φράνκο και τα βομβαρδιστικά τους. Οι
«δανεισμοί» από τον ισπανικό εμφύλιο ήταν πολλοί στο τραγούδι. Μεταξύ αυτών και ο στίχος If
I can shoot rabbits/then I can shoot fascists που προερχόταν
από το γράμμα ενός επαναστάτη βρετανού στον αδελφό του. Οι Manics ήταν
το πρώτο δυτικό γκρουπ που έδωσε συναυλία στην Κούβα του Κάστρο (2001) και
συναντήθηκε με τον Φιντέλ Κάστρο.
Les Loups – Serge Reggiani (1967)
Ένα γαλλικό τραγούδι σε
στίχους του Albert Vidalie και μουσική του Louis Bessières θεωρήθηκε μία
αλληγορία της εισβολής των Γερμανών στο Παρίσι και, μάλλον, έτσι είναι η σωστή
ερμηνεία του. Ο πλήρης τίτλος του, άλλωστε, είναι Les Lοups Sont Entrés Dans Paris (Οι λύκοι μπαίνουν στο
Παρίσι). Παρόλα αυτά, ο ερμηνευτής του Serge Reggiani, που έτσι κι αλλιώς
ουδέποτε τραγούδησε πολιτικό στίχο, ισχυρίζεται ότι πρόκειται για μία παρερμηνεία
των στίχων. Όπως κι αν έχει, το τραγούδι, σύμφωνα με το σεναριογράφο Albert
Vidalie, ήταν προπομπός του Μάη του ’68 και υιοθετήθηκε, μαζί με αρκετά άλλα,
από τους φοιτητές.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου