Το ποτάμι στη μουσική
Μέχρι το 2014, η σχέση της πολιτικής με τα ποτάμια
εντοπιζόταν μονάχα στην παροιμία κλισέ «το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω». Παροιμία
που δικαιολογούσε και δικαιολογεί ενέργειες από την άκρα δεξιά μέχρι την άκρα
αριστερά. Άλλωστε, είναι και βολική. Το ποτάμι πάει μόνο μπροστά, προς
τη θάλασσα. Άρα συμβολίζει την πρόοδο. Πάει, όμως, μόνο και προς μία
κατεύθυνση. Άρα, συμβολίζει και τη συντήρηση και την αδιαλλαξία. Συμβολίζει,
όμως, και το πείσμα, την αποφασιστικότητα, τη δύναμη, εφόσον είναι ορμητικό.
Όλα αυτά άλλαξαν το
Φλεβάρη του 2014 όταν ο δημοσιογράφος
Σταύρος Θεοδωράκης ανακοίνωσε την ίδρυση του κόμματός του με τον τίτλο "Το Ποτάμι". Κι έτσι, το ποτάμι έγινε σύμβολο ενός κόμματος που για κάποιους δεν
αντιπροσωπεύει μία συγκεκριμένη ιδέα φιλοδοξώντας να πάρει στο ρου του
προς τη θάλασσα όλα τα ορφανά ιδεολογίας ενώ για άλλους αντιπροσωπεύει το νέο.
Βέβαια, η έντονη προβολή του από το ίδιο το σύστημα, μάλλον
μαρτυρά και τον πραγματικό του χαρακτήρα.
Στη μουσική, όμως, το ποτάμι κρατάει πάντοτε ένα
πρωταγωνιστικό και συνήθως θετικό ρόλο. Είναι μέσο φυγής, είναι ελπίδα, δύναμη,
όνειρο, ένας άλλος τόπος, ηρεμία, γαλήνη, αγάπη, έρωτας… Είναι ζωή.
Είναι ο Μισισιπής και τα περίφημα Delta blues του,
είναι ο Δούναβης που διασχίζει την Ευρώπη με μερικές από τις ομορφότερες πόλεις
της να κοσμούν τις όχθες του και ενέπνευσε τον Strauss, είναι ο Τάμεσης που διασχίζουν
οι Sex
Pistols
ειρωνευόμενοι τη βασίλισσα και το ιωβηλαίο της, αλλά κι αυτός που υμνεί ο Handel, είναι η διαφήμιση της
Astor με
τη μουσική του Elton John,
ο Σηκουάνας και η gypsy jazz.
Είναι, όμως, και θάνατος. Είναι η όμορφη Οφηλία κάτω από τα
διάφανα νερά του. Η αρχή και το τέλος. Το πάθος, η αμαρτία…
Είναι ένα τραγούδι από μόνο του…
Rivers Of Babylon – The Melodians
Το ποτάμι της ελευθερίας…
Ένα τραγούδι που ο περισσότερος κόσμος το έμαθε το 1978 από τη
διασκευή των Boney M που έγινε τεράστια ευρωπαϊκή επιτυχία στα χρόνια της disco είχε
γραφτεί οκτώ χρόνια νωρίτερα, το 1970, από τους τζαμαϊκανούς Brent Dowe και
Trevor
McNaughton των Melodians.
Οι στίχοι του βασίζονται στη Βίβλο και πιο συγκεκριμένα σε ένα ψαλμό που
αναφερόταν στη νοσταλγία της πατρίδας των αιχμάλωτων Ιουδαίων μετά την άλωση
της Ιερουσαλήμ από τους Βαβυλώνιους.
“By the rivers of Babylon, there we sat down,
yea, we wept, when we remembered Zion... They carried us away in captivity
requiring of us a song... Now how shall we sing the Lord's song in a strange
land?”.
Η μελωδία του βασίστηκε στο τραγούδι The Near Future που έγραψε ο Irving Berlin το
1919 και έγινε πιο γνωστό ως How Dry I Am,
μία φράση που αναφερόταν στους στίχους του.
Πάντως, οι Rastafarians αναφέρονται στη Βαβυλώνα εννοώντας τα καταπιεστικά καθεστώτα
ή, ακόμα και αυτή την ίδια την αστυνομία. Έτσι, το By the rivers of Babylon εδώ,
είναι ένας ύμνος στην ελευθερία γραμμένος στα χρόνια που ακόμα η μαύρη φυλή έδινε
αγώνες ενάντια στους ρατσιστές και τους καταπιεστές της ανά την υφήλιο.
Όταν πρωτοκυκλοφόρησε απαγορεύτηκε από την τζαμαϊκάνικη κυβέρνηση,
αλλά το 1972 συμπεριλήφθηκε στο soundtrack της ταινίας The Harder They Come,
που θεωρείται ως αυτή που σύστησε την reggae στο ευρύ κοινό. Από τότε έχει
γνωρίσει εκατοντάδες διασκευές.
Somewhere Down the Crazy River – Robbie
Robertson
Το ποτάμι των αναμνήσεων…
Παρότι πολλοί κριτικοί χαρακτήρισαν σέξυ αυτό το συνταρακτικό τραγούδι του Robbie
Robertson των Band και του Daniel Lanois από το
προσωπικό άλμπουμ του
πρώτου το 1987 (παρασυρμένοι, προφανώς, κι
από το βίντεο όπου ο Robbie ερωτοτροπούσε με
την Maria McKee),
ο Daniel
Lanois αφηγήθηκε μία πολύ διαφορετική ιστορία.
Οι στίχοι απλώς καταγράφουν τις νεανικές αναμνήσεις του Robbie όταν
μαζί με τον φίλο του Levon Helm
(επίσης των Band) ψάρευαν
με δυναμίτη σε κάποιο ποτάμι του Arkansas.
Ο Ιλισσός – Μάνος
Χατζιδάκις (Μαργαρίτα Παπαγεωργίου) 1956
Το ποτάμι του έρωτα…
Ο Ιλισσός είναι ένα από τα χαμένα κάτω από τους δρόμους της
πόλης αθηναϊκά ποτάμια. Παραπόταμος του Κηφισού, στην πραγματικότητα και
κατοικία των Μουσών, σύμφωνα με τους αρχαίους Αθηναίους. Στις ίδιες όχθες,
όμως, ο Σωκράτης έκανε τη διδασκαλία του κάτω από ένα πλάτανο κι ο Κόδρος
σκοτώθηκε από τους Δωριείς.
Η πρώτη ηχογράφηση του τραγουδιού του Μάνου Χατζιδάκι για το
περίφημο χαμένο αθηναϊκό ποτάμι ήταν με τη Νανά Μούσχουρη το 1955. Την ίδια
χρονιά, μάλιστα, ηχογραφήθηκε και από τη Γιοβάννα. Όμως, η πιο χαρακτηριστική
και συναρπαστική ερμηνεία είναι αυτή της Μαργαρίτας Παπαγεωργίου το 1956 στην
ταινία Ο Δράκος του Νίκου Κούνδουρου.
Bruce Springsteen – The River
Το ποτάμι της ελπίδας…
Ένα από τα γνωστότερα και δημοφιλέστερα τραγούδια του Bruce, το The River, είναι στην πραγματικότητα
η ιστορία του έρωτα της αδελφής του Ginny με τον μετέπειτα σύζυγό της Mikey. Όμως, πέρα από αυτό, είναι
μία μοναδική οπτική της επαρχιακής αμερικάνικης κουλτούρας και των οικονομικών
δυσκολιών που αντιμετώπιζαν και αντιμετωπίζουν ακόμα οι κάτοικοι. Το ποτάμι,
όμως, εδώ είναι το σύμβολο ενός καλύτερου μέλλοντος.
Where the Wild Roses Grow – Nick Cave & the
Bad Seeds with Kylie Minogue (1995)
Το σκοτεινό ποτάμι…
Η μεγαλύτερη ως τώρα εμπορική επιτυχία του Nick Cave κυρίως χάρη στη
συμμετοχή της Kylie Minogue
είναι ένα τραγούδι που αφηγείται τη δολοφονία μιας κοπέλας από τον εραστή της,
ο οποίος τη χτύπησε στο κεφάλι με μία μεγάλη πέτρα δίπλα στις όχθες ενός
ποταμού. Ο έρωτας, το μεταφυσικό, η εύθραυστη ομορφιά, ο θάνατος… Η Kylie Minogue εμφανίζεται
στο βίντεο ως φάντασμα, ως μία νέα Οφηλία του Millais.
Down By The
River – Neil Young and Crazy Horse (1969)
Το ποτάμι του πάθους…
Ο ίδιος ο Neil
είχε δηλώσει κάποτε ότι το τραγούδι αυτό το έγραψε ενώ βρισκόταν άρρωστος στο
κρεβάτι του με πολύ υψηλό πυρετό. Η ιστορία έχει να κάνει και εδώ με έναν άντρα
που δολοφονεί την ερωμένη του σε μία κορύφωση του πάθους που τον τρέλανε.
The Band – Up On Cripple Creek (1969)
Το ποτάμι της αμαρτίας…
Κατεβαίνοντας το Μισισιπή μέχρι τον Κόλπο του Μεξικού… Ο Levon Helm στο ρόλο ενός φορτηγατζή
που κάθε που ταξιδεύει προς τα εκεί επισκέπτεται την ερωμένη του σε ένα σπιτάκι
κοντά στις εκβολές του Μισισιπή, στη λίμνη Charles της Λουιζιάνα. Ο παράνομος έρωτας, ο δρόμος, η νοσταλγία,
η… αμαρτία σε ένα από τα κλασικά τραγούδια των Band από το
ομώνυμο άλμπουμ τους του 1969.
Creedence Clearwater Revival – Proud Mary
(1969)
Το ποτάμι της ζωής…
Μέσα από το αριστουργηματικό Bayou Country, δεύτερο άλμπουμ του συγκροτήματος
του John Fogerty,
το Proud Mary,
πέραν της εμπορικής του επιτυχίας (Νο 2 στα αμερικανικά charts) έχει γράψει μία μεγάλη ιστορία μέσα
από τις δεκάδες διασκευές του. Όσο κι αν ακούγεται περίεργο, το Proud Mary ήταν
το όνομα μιας εταιρίας, η οποία παρασκεύαζε λαρδί για να αλείφουν τα ξύλα που έκαιγαν
τα ποταμόπλοια ώστε να λειτουργούν οι ατμομηχανές τους.
Doobie Brothers – Black Water (1974)
Το ποτάμι της
ανεμελιάς
Το Black Water έγινε επιτυχία κατά λάθος. Κυκλοφόρησε ως b-side του Another Park, Another Sunday, το οποίο κόπηκε από τα
ραδιόφωνα επειδή σε κάποιο σημείο ο Patrick Simmons τραγουδούσε
«το ραδιόφωνο με ρίχνει»! Έτσι, αυτός ο ύμνος στη Νέα Ορλεάνη ακολούθησε τη
δική του πορεία και έγινε μία από τις πολλές επιτυχίες των Doobies.
Down By The Riverside - Sister Rosetta Tharpe
Το ποτάμι της πίστης…
H Rosetta Tharpe,
γνωστή και ως "the original soul sister"
ήταν η γυναίκα, η οποία στη δεκαετία του ’30 έβγαλε το gospel από τις εκκλησίες
της μαύρης κοινότητας και το έκανε γνωστό και αποδεκτό σε ολόκληρη την Αμερική
και όχι μόνο. Το Down By The Riverside είναι ένα από τα γνωστότερα τραγούδια του είδους, γραμμένο ποιος
ξέρει, άραγε, πότε ακριβώς και δημοσιευμένο για πρώτη φορά το 1918. Είναι
γνωστό με δεκάδες ακόμα διαφορετικούς τίτλους, όπως "Ain't Gonna Study War
No More" και "Gonna lay down my burden".
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου